09121904981
info@weboone1.co

خساراتی که در قالب شرایط عمومی پیمان به پیمانکار تعلق میگیرد

خساراتی که در قالب شرایط عمومی پیمان به پیمانکار تعلق میگیرد

خساراتی که در قالب شرایط عمومی پیمان به پیمانکار تعلق میگیرد

جزئیات

در این مطلب سعی بر این است که بصورت ساده و مختصر به توضیح مواردی که در شرایط عمومی پیمان، پیمانکار را مستحق دریافت خسارت می داند بپردازیم.

14 آبان 1403
خساراتی که در قالب شرایط عمومی پیمان به پیمانکار تعلق میگیرد

همانطور که میدانیم شرایط عمومی پیمان موضوع بخشنامه شماره 54/842-102/1088مورخ 1378/03/03 منتشره توسط سازمان برنامه و بودجه، سندی جامع جهت انعقاد قراردادهای عمرانی و غیر عمرانی کشور می باشد. این بخشنامه بطور کلی شرایط و روابط قراردادی حاکم بین طرفین پیمان (کارفرما و پیمانکار) را بطور شفاف و صریح بیان و تعهدات قراردادی آنان را مشخص می نماید.
بر اساس مفاد این بخشنامه پیمانکاران در چند مورد صراحتاً مستحق دریافت خسارت و یا هزینه های مازاد پرداختی، از کارفرمایان می باشند که در این مقاله سعی بر آن است که بطور خاص به این موارد بپردازیم :
آنچه مسلم است، پیمانکار زمانی مستحق دریافت خسارت می باشد که قصوری از طرف کارفرما صورت پذیرفته باشد که به موجب آن قصور زیانی به پیمانکار وارد آمده باشد.

1- خسارت تاخیر کارفرما در تحویل کارگاه
اولین موردی که به موجب شرایط عمومی پیمان، پیمانکار می تواند ادعای زیان و دریافت خسارت نماید، تاخیر کارفرما در تحویل کارگاه می باشد . بر اساس مفاد ماده 28 شرایط عمومی پیمان، کارفرما می بایست ظرف مدت 30 روز پس از مبادله پیمان کارگاه را به بصورت یکجا و یا به نحوی به پیمانکار تحویل نماید که پیمانکار بتواند عملیات موضوع پیمان را طبق برنامه زمانی تفصیلی انجام دهد .
1-1) حال بر اساس مفاد بند "ج" ماده 28 شرایط عمومی پیمان اگر کارفرما نتواند کارگاه را به ترتیبی به پیمانکار تحویل نماید که پیمانکار بتواند کار را طبق برنامه زمانی به انجام برساند و مدت تاخیر در تحویل کارگاه بیشتر از یک ماه گردد ، پیمانکار مستوجب دریافت خسارت بابت هزینه های اضافی ایجاد شده در این خصوص می باشد . البته این خسارت زمانی به پیمانکار تعلق میگیرد که با تائید مهندس مشاور ، پیمانکار در محلهای تحویل شده تاخیر غیر مجاز نداشته باشد .
خسارت قابل دریافت توسط پیمانکار در این مورد به صورت ذیل محاسبه می­گردد :


لازم به ذکر است خسارت فوق تنها برای 6 ماه یا 30 درصد مدت پیمان (هر کدام که کمتر است) پس از یکماه مهلت کارفرما جهت تحویل کارگاه از زمان مبادله پیمان، قابل محاسبه و اعمال می باشد .
1-2) بر اساس تبصره ذیل بند "ج" ماده 28 شرایط عمومی پیمان اگر کارفرما نتواند هیچ قسمت از کارگاه را به پیمانکار تحویل نماید یعنی کل کارگاه بدلایلی مانند وجود معارض در زمین یا عدم تملک زمین کارگاه و ... قابل تحویل دادن به پیمانکار نباشد، برای تاخیر پیش آمده در تحویل کارگاه بیش از یکماه و حداکثر تا 30 درصد مدت پیمان یا 6 ماه (هر کدام که کمتر باشد) ، نسبت به تاریخ مبادله پیمان، ماهانه معادل 2.5 درصد متوسط کارکرد فرضی ماهانه به پیمانکار به عنوان خسارت پرداخت می­گردد .
لازم به یادآوری است خسارت فوق تنها برای 6 ماه یا 30 درصد مدت پیمان (هر کدام که کمتر است) پس از یکماه مهلت کارفرما جهت تحویل کارگاه از زمان مبادله پیمان، قابل محاسبه و اعمال می باشد .
نکته : متوسط کارکرد فرضی ماهانه، مبلغی است که از حاصل تقسیم مبلغ اولیه پیمان (مندرج در ماده 3 قرارداد) به مدت اولیه پیمان (مندرج در ماده 4 قرارداد) محاسبه میگردد .

2- هزینه های ناشی از تعلیق کار توسط کارفرما
دومین موردی که به موجب آن پیمانکار می تواند دریافت هزینه های مازاد وارد شده به خود را مطالبه نماید ، هزینه های ناشی از تعلیق کار توسط کارفرما می باشد.
کارفرما به موجب بند "الف" ماده 49 شرایط عمومی پیمان میتواند در مدت پیمان کار را برای یکبار و نهایتا 3 ماه معلق نماید . البته اگر نیاز باشد تعلیق کار بیش از 3 ماه بطول انجامد، کارفرما میتواند با موافقت پیمانکار مدت تعلیق را یک بار دیگر به مدت حداکثر سه ماه تمدید نماید .
این تعلیق کار، هزینه های مازادی مانند هزینه های بالاسری و هزینه کرایه ماشین آلات متوقف شده در کارگاه را به پیمانکار تحمیل می نماید .
در خصوص مورد اول کارفرما موظف است هزینه های بالاسری پیمانکار در دوران تعلیق را به میزان تعیین شده در پیمان به پیمانکار بپردازد . اگر در اسناد پیمان تعیین هزینه های بالاسری پیمانکار به توافق طرفین موکول شده باشد ، کارفرما در زمان تعلیق در مورد میزان آن با پیمانکار توافق می نماید .
اگر در اسناد پیمان هیچگونه پیش بینی برای پرداخت هزینه های بالاسری در دوره تعلیق نشده باشد، کارفرما موظف است مبلغی معادل 10 درصد متوسط کارکرد فرضی ماهانه را بعنوان هزینه های بالاسری مازاد پیمانکار به وی پرداخت نماید .
نکته 1: اگر تعلیق کار تنها شامل بخشی از عملیات اجرایی باشد، بابت هزینه های پیش گفته در مدت تعلیق، ماهانه مبلغی معادل 10 درصد متوسط کارکرد فرضی ماهانه، به تناسب مبلغ کار متوقف شده به پیمانکار پرداخت میشود .
نکته 2: در صورتی که قبل از آغاز عملیات موضوع پیمان به عللی تعلیق پیمان از سوی کارفرما ابلاغ شود، 80 درصد هزینه تعلیق محاسبه شده طبق بند "ب" ماده 49 شرایط عمومی پیمان به پیمانکار پرداخت میگردد .

در خصوص ماشین آلات موجود در کارگاه ، کارفرما و پیمانکار میتوانند در مورد خروج آنها از کارگاه در دوران تعلیق توافق نمایند . اما در صورتی که کارفرما به هر علتی مایل به خروج ماشین آلات پیمانکار از کارگاه نباشد می بایست اجاره مربوط به دوران توقف آنها را به پیمانکار پرداخت نماید .
نکته 3: هزینه های دوره تعلیق مشمول کسورات مربوط به پیش پرداخت نمیگردد .
نکته 4: با عدم پرداخت هزینه های بالاسری پیمانکار در دوران تعلیق، مطالبات پیمانکار مشمول بند 9 ماده 30 شرایط عمومی پیمان بوده و به حساب تاخیرات مجاز پیمانکار لحاظ می­گردد .
در نهایت لازم به ذکر است هزینه های دوره تعلیق نهایتا برای مدت 6 ماه قابل پرداخت بوده و بیش از آن در مفاد شرایط عمومی پیمان پیش بینی نگردیده است و در چهارچوب شرایط عمومی پیمان قابل پرداخت نمی باشد . در این حالت اگر دوره تعلیق بیش از 6 ماه بطول انجامد و کارفرما از ابلاغ خاتمه پیمان وفق ماده 48 شرایط عمومی پیمان امتناع ورزد ، پیمانکار می بایست برای جبران خسارت های وارده به خود از طریق قوانین عمومی کشور اقدام قانونی بعمل آورد .

3- خسارت ناشی از عدم آزادسازی به موقع تضامین پیمانکار
مطابق مفاد ماده 34 شرایط عمومی پیمان، هرگاه بر اساس آخرین صورت وضعیت موقت پیمانکار که پس از تحویل موقت کار تهیه و تنظیم میگردد، پیمانکار بدهکار نباشد یا جمع بدهی او از نصف کسور تضمین حسن انجام کار کمتر باشد، تضمین انجام تعهدات وی بی درنگ آزاد می شود. همچنین طبق مفاد ماده 35 شرایط عمومی پیمان، نصف مبلغ کسور حسن انجام کار و یا ضمانت مربوطه پس از تصویب صورت وضعیت قطعی طبق ماده 40 ، مسترد میگردد .
حال به موجب ماده 51 شرایط عمومی پیمان در صورتی که به علت تاخیر در رسیدگی آخرین صورت وضعیت موقت یا صورت وضعیت قطعی یا تاخیر در تهیه صورتحساب نهایی، هزینه های مازاد بابت تمدید ضمانتنامه های پیمانکار ایجاد شود، کارفرما موظف است این هزینه های اضافی را به پیمانکار پرداخت نماید .
همچنین هرگاه بر اساس رسیدگی صورت وضعیت قطعی پیمانکار، مشخص شود که در آخرین صورت وضعیت موقت، پیمانکار بدهکار نبوده یا بدهی او کمتر از نصف کسور حسن انجام کار بوده و یا طبق صورت حساب نهایی ، مشخص شود که در زمان تصویب صورت وضعیت قطعی پیمانکار بدهکار نبوده است، کارفرما می بایست ضمن آزادسازی بی درنگ تضامین مربوط به هر یک از مدارک یاد شده، هزینه های مازاد تمدید آنها از سوی پیمانکار را به ایشان پرداخت نماید.


پیمانکاران در موارد دیگری نیز از قبیل هزینه های تحمیلی به آنها در دوران تاخیرات مجاز، عدم تکافوی شاخص های تعدیل نسبت به تورم و سایر موارد مشابه نیز مستحق دریافت خسارت و هزینه های مازاد تحمیلی می باشند که در این خصوص استعلاماتی نیز از سازمان برنامه و بودجه موجود می باشد، ولی متاسفانه برای این موارد در شرایط عمومی پیمان راهکار و حقی برای پیمانکار قائل نشده است . برای اینگونه موارد پیمانکاران می بایست ضمن استناد به استعلامات موجود از طریق بخشنامه "تجدید نظر در نرخ پیمان" موضوع بخشنامه شماره 100/47707 مورخ 1389/06/27 اقدام نموده (برای قراردادهای عمرانی) و یا از طریق مراجع قضایی اقدام نمایند .

جهت مطالعه مقالات مرتبط به مقاله "جایگاه ادعا و جبران خسارت در قراردادهای عمرانی" و "ماده 53 شرایط عمومی پیمان و نحوه ارئه دادخواست و طرح دعوی" مراجعه نمائید .

مقاله ها مرتبط